Jinsi ya Kuangalia Deni la Ardhi Tanzania – Hatua kwa Hatua (2025)

Jinsi ya Kuangalia Deni la Ardhi Tanzania – Hatua kwa Hatua

Katika mazingira ya sasa ya mabadiliko ya kidigitali, serikali ya Tanzania kupitia Wizara ya Ardhi, Nyumba na Maendeleo ya Makazi imeweka mfumo wa kidigitali unaowawezesha wananchi kuangalia au kufuatilia deni la ardhi (land rent) kwa njia rahisi na ya haraka. Makala hii itakuongoza hatua kwa hatua jinsi ya kuangalia deni la ardhi bila kwenda ofisi za serikali – kwa kutumia simu au kompyuta.

Deni la Ardhi ni Nini?

Deni la ardhi ni kiasi cha fedha anachopaswa kulipa mmiliki wa kiwanja au shamba kama kodi ya mwaka kwa umiliki wa ardhi hiyo. Ni hitaji la kisheria linalosimamiwa na Wakala wa Huduma za Ardhi (Land Services), ikiwa sehemu ya kufuatilia matumizi bora ya ardhi nchini Tanzania.

Njia za Kuangalia Deni la Ardhi kwa Mtandao

1. Kupitia Mfumo wa Ardhi Tanzania Online (ILMIS)

Wizara ya Ardhi imeanzisha Integrated Land Management Information System (ILMIS) – mfumo wa kidigitali kwa huduma zote za ardhi.

Hatua za Kufuatilia Deni la Ardhi Kupitia ILMIS:

1. Fungua tovuti ya ILMIS:
   Tembelea https://www.lands.go.tz/ kisha nenda kwenye sehemu ya “Huduma kwa Umma”.
2. Chagua ‘Tazama Deni la Ardhi’:
   Bonyeza kiungo kinachosema “Tazama Deni la Ardhi”.
3. Weka Taarifa za Kiwanja Chako:
   • Namba ya hati (Title Number)
   • Jina la mmiliki
   • Namba ya kitambulisho cha kitaifa (NIDA) ikiwa inahitajika
4. Bonyeza Tafuta
   Mfumo utakupa taarifa kama:
   • Kiasi unachodaiwa
   • Mwaka uliopita ulipolipia
   • Control number ya malipo
   • Deadline ya kulipa

Njia Nyingine: Kwa Kutumia USSD (Simu ya Mkononi)

Kwa baadhi ya maeneo, unaweza kutumia huduma za USSD kama:

1. Piga: *152*00#
2. Chagua “Huduma za Serikali”
3. Chagua “Wizara ya Ardhi”
4. Ingiza namba ya kiwanja au hati
5. Utaletewa taarifa za deni lako moja kwa moja

Malipo ya Deni la Ardhi

Baada ya kuangalia deni lako, unaweza kulipa kupitia:

• Benki (CRDB, NMB, NBC)
• Airtel Money, Tigo Pesa, M-Pesa
• Online Banking au GePG (Government ePayment Gateway)

Kumbuka: Usisahau kutumia control number sahihi ili malipo yako yakamilike vizuri.

Adhabu kwa Kutolipa Deni la Ardhi

Kuchelewa kulipa deni la ardhi kunaweza kusababisha:

• Faini ya riba kwa kila mwezi
• Kufutwa kwa hati ya umiliki (revocation)
• Kushindwa kuuza au kukopa kwa kutumia ardhi hiyo

Vidokezo Muhimu kwa Wamiliki wa Ardhi

• Hakikisha unahifadhi nakala ya hati yako vizuri
• Lipia kodi ya ardhi kila mwaka kabla ya Juni 30
• Wasiliana na ofisi ya ardhi ya mkoa wako kwa msaada wowote

Hitimisho

Kuangalia deni la ardhi kwa sasa ni rahisi zaidi kuliko hapo awali. Mfumo wa kidigitali umetengenezwa ili kuongeza uwazi na kurahisisha huduma. Kama wewe ni mmiliki wa ardhi, hakikisha unafuatilia mara kwa mara deni lako, ulipie kwa wakati, na uepuke adhabu zisizokuwa za lazima.

Tembelea tovuti ya Wizara ya Ardhi ardhi.go.tz kwa taarifa zaidi.