AJIRA UPDATES > WHATSAPP
Shirika la Kijasusi la Marekani (CIA) na Muundo wa Intelijensia ya Marekani
Utangulizi kwa Ufupi
Central Intelligence Agency (CIA) ni shirika la kiraia ndani ya serikali ya Marekani linalohusika na ukusanyaji wa siri za kigeni kupitia vyanzo vya binadamu (HUMINT), uchambuzi wa kijasusi, na uendeshaji wa shughuli fiche kwa idhini ya rais. Kisheria, CIA ilianzishwa kupitia National Security Act of 1947, na kufuatiwa na CIA Act of 1949 kwa uendeshaji wa ndani ya taasisi.
Muundo Mpana: U.S. Intelligence Community (IC)
CIA ni sehemu ya U.S. Intelligence Community yenye mashirika 18, inayoongozwa na Office of the Director of National Intelligence (ODNI). IC inajumuisha mashirika huru mawili (ODNI, CIA), vipengele tisa vya Wizara ya Ulinzi (ikiwemo DIA, NSA, NGA, NRO na vitengo vya majeshi: Jeshi, Jeshi la Wanamaji, Marine Corps, Jeshi la Anga, na Jeshi la Anga la Angani/Space Force), pamoja na vitengo vya kijasusi katika wizara/taasisi nyingine (k.m. State/INR, DHS/I&A, Treasury/OIA, DOE/IN, DEA/ONSI, FBI/IB, Coast Guard/CGI).
Uongozi wa Sasa (2025)
- Director of National Intelligence (DNI): Tulsi Gabbard (aliapishwa Februari 2025).
- Director of the CIA: John Ratcliffe (aliapishwa Januari 23, 2025).
- Director wa NSA (anafanya majukumu ya): LTG William J. Hartman (tangu Aprili 3, 2025, akitekeleza pia wajibu wa Kamanda wa USCYBERCOM kwa muda).
Majukumu ya Msingi ya CIA
| Eneo | Kazi Kuu |
|---|---|
| HUMINT | Ukusanyaji wa taarifa kupitia mawakala wa kibinadamu na mawasiliano ya siri ulimwenguni; kuratibu HUMINT ndani ya IC. |
| Uchambuzi | Kutathmini taarifa ghafi na kutoa bidhaa za kijasusi kwa watunga sera wa ngazi za juu (akiwemo Rais na Baraza la Usalama wa Taifa). |
| Covert Action | Shughuli fiche nje ya nchi kwa idhini ya rais (presidential finding), ikitekelezwa na vitengo maalum vya CIA pale inapohitajika. |
| Counterintelligence & Ushirikiano | Kulinda vyanzo/mbinu na kufanya mawasiliano na huduma za kijasusi za washirika wa Marekani. |
Mamlaka ya Kisheria na Miongozo
- National Security Act (1947) & CIA Act (1949): Mizizi ya kikatiba/kinyumba ya CIA na majukumu yake ya msingi.
- Intelligence Reform and Terrorism Prevention Act (2004): Iliunda ODNI na kuimarisha uratibu wa IC (ikiwemo NCTC kwa ugaidi).
- Executive Order 12333: Mamlaka ya msingi ya ukusanyaji wa kijasusi wa nje (hasa SIGINT) nje ya Marekani.
- FISA & Sehemu 702: Kipaumbele cha kisheria kwa ukusanyaji fulani wa kielektroniki; 702 imeongezwa hadi 20 Aprili 2026 chini ya RISAA (2024).
Uangalizi (Oversight) na Uwajibikaji
Bunge la Marekani hufanya uangalizi kupitia Senate Select Committee on Intelligence na House Permanent Select Committee on Intelligence; baada ya Church Committee (1975) mfumo wa uangalizi uliimarishwa na kuleta taratibu za kudumu za kusimamia shughuli za kijasusi.
Bajeti ya Intelijensia
ODNI hutoa hadharani kiwango cha jumla cha bajeti ya National Intelligence Program (NIP). Kwa Mwaka wa Fedha 2025, ombi la NIP lilikuwa takribani $73.4 bilioni. (Zaidi ya hapo, kuna Military Intelligence Program (MIP) chini ya DoD, ambayo huwasilishwa kando).
Changamoto na Mijadala
- Usawa kati ya usalama na haki za kiraia: Mjadala unaoendelea juu ya mipaka ya ukusanyaji (hasa miundombinu ya kidijitali) dhidi ya faragha na uhuru wa raia.
- Mageuzi ya uratibu: IRTPA 2004 na kuanzishwa kwa ODNI/NCTC yalilenga kuepuka mapungufu ya kabla ya 9/11 na kuboresha mgawanyo wa taarifa.
- Historia na mafunzo: Tathmini za kihistoria (mf. kipindi cha Church Committee) ziliibua maboresho ya kudumu katika uwajibikaji na taratibu za uangalizi.
Timeline Fupi
| Mwaka/Tarehe | Tukio |
|---|---|
| 1947 | National Security Act yaanzisha CIA kama shirika huru la kijasusi la kiraia. |
| 1949 | CIA Act yaweka misingi ya uendeshaji wa ndani na ulinzi wa vyanzo/mbinu. |
| 1975–76 | Church Committee ya Bunge yafichua makosa ya kihistoria; mfumo wa uangalizi waboresha. |
| 2004 | IRTPA yaanzisha ODNI na kuimarisha uratibu wa IC; NCTC yateuliwa kiini cha uchambuzi wa ugaidi. |
| 2024 | Kongamano la Marekani laongeza muda wa FISA Section 702 hadi 20 Aprili 2026. |
| 2025 | John Ratcliffe aapishwa D/CIA; Tulsi Gabbard aapishwa DNI; LTG Hartman ashika majukumu ya uongozi wa NSA kwa muda. |
Hitimisho
CIA ni kiungo muhimu cha mfumo mpana wa intelijensia wa Marekani, ikilenga ukusanyaji wa siri za kigeni, uchambuzi makini kwa watunga sera, na—chini ya uidhinisho mahsusi—shughuli fiche ili kulinda maslahi ya taifa. Tangu 1947 hadi leo, majukumu na taratibu zake zimetengenezwa na sheria, maagizo ya kiutendaji, na uangalizi wa Bunge, huku teknolojia na vitisho vipya vikihitaji mabadiliko ya kila mara ya mbinu na uwajibikaji.
Tanbihi: Makala hii ni muhtasari wa taarifa za hadharani hadi 14 Septemba 2025. Kwa maelezo ya ziada, rejea tovuti rasmi za ODNI/CIA na nyaraka za Bunge zilizotajwa kwenye marejeo.
Central Intelligence Agency (CIA) — Tovuti Rasmi
Habari rasmi, historia, kazi za ajira, machapisho na maelezo ya jumla ya jumuiya ya intelijensia ya Marekani.
Shirika la Kijasusi la Israel (Mossad)
Utangulizi, majukumu ya HUMINT, shughuli fiche, uangalizi na timeline ya historia ya Mossad.
